Chị Ong Nô | Avoidant Attachment - Gắn bó né tránh.

Em chào chị Ong No.

Em đang không biết suy nghĩ như thế này là có đúng hay không ạ và nó cứ lẩn quẩn trong đầu em. Em xin lỗi nếu cách diễn đạt của em khó hiểu ạ. Em hiện đang 21, em hong dán nhãn cho bản thân và em chỉ đơn phương người khác chứ chưa trong mối quan hệ chính thức nào ạ.

Em có suy nghĩ là em không muốn quan hệ tình dục với bất kì ai kể cả người em đang thích. Cũng vì vậy em chỉ muốn đơn phương bạn đó chứ không muốn tiến vào mối quan hệ chính thức. Em nghĩ là khi em có người yêu thì nếu người yêu em muốn thì em cũng có thể theo bạn được nhưng mà em lại sợ nếu bạn biết là em chỉ như vậy cho bạn vui thì bạn lại không thích hoặc bạn sẽ tổn thương nên em không muốn có bồ ạ.

Em cũng thấy sợ khi bạn crush thích lại em. Em không biết tại sao ạ, tuy em vẫn rất thích bạn, em vẫn muốn lại gần bạn hơn, muốn bảo vệ và yêu thương bạn, chỉ là em không muốn tiến vào một mối quan hệ.

Khi kể với bạn bè của em thì câu trả lời luôn là do em chỉ thích thôi chứ không yêu đủ để muốn bước vào một mối quan hệ. Và em thấy tệ lắm ạ, em có vấn đề gì đó không chị?

---

Chào em,

Đọc thư của em xong thì chị nghĩ chắc em phải cảm thấy cô đơn lắm, khi mà thông điệp từ media và xã hội đang là mọi người nên có người yêu, nếu không thì có something wrong với mình. Thật ra thì như bao chuyện khác, wrong hay không là do ở bản thân mình thôi. Cũng giống như chuyện bede nè, đa phần mọi người vẫn nhìn với con mắt kì dị, nhưng nếu mình ổn và điều đó không hại ai thì cứ go on với cuộc đời.

Nhưng trước hết, để ổn thì mình phải reflect về chuyện “không muốn yêu” của mình một cách khách quan đã.

Trong thư em có nhắc đến rất nhiều chữ “không” - không muốn dán nhãn bản thân, không muốn yêu, không muốn quan hệ tình dục. Đây là một điều tương đối lạ vì ở tuổi em, đa phần mọi người sẽ có kết nối rất chặt với ít nhất 1 trong những thứ trên. Người ta sẽ feel the need để xác định chỗ đứng của mình trong cuộc sống này thông qua cách xác định mình là ai, mình yêu ai và mình có hấp dẫn hay không. Chị có cảm giác là em không thấy đủ an toàn để có kết nối với cái gì đó cố định cả, trong quan hệ với bản thân và quan hệ với thế giới bên ngoài.

Em chỉ đề cập có một chữ “sợ” thôi và chị nghĩ đây là mấu chốt của vấn đề. Chị sẽ đưa ra vài câu hỏi để khi nào yên tĩnh em hãy suy nghĩ, viết journal về nó nhé:

• Em sợ điều gì? Khi nghĩ đến mình ở trong một mối quan hệ, điều gì pop up trong suy nghĩ của em đầu tiên?

• Em có cảm giác chuyện yêu đương nó phiền phức đến cuộc đời em không?

• Em có nói những chuyện rất riêng tư hoặc những nỗi sợ cho bạn em nghe không?

Và câu hỏi lớn nhất:

• Quan hệ của em với ba mẹ và của ba mẹ với nhau như thế nào? Mọi người có nói chuyện với nhau được không?

  
  

Đây sẽ là những insight rất quý giá cho em thấy chuyện gì đang thật sự ở đằng sau những chữ “không” của em. Hãy giữ nó ở đó và chiêm nghiệm lại sau khi đọc xong phần chị nói tiếp sau đây.

Giờ chị sẽ nói về thứ chị nghĩ đang xảy ra với em nghen.

Thật ra những mối quan hệ của mình sau này, kể cả với người yêu, đồng nghiệp, bà bán tạp hóa ngoài chợ, đều được dựa trên mối quan hệ nguyên mẫu, lâu đời nhất mình có, đó là với người chăm sóc mình - mẹ và ba. Nhưng vì một số lý do, mối quan hệ đó bị méo mó, khiến khả năng kết nối sau này của mình bị ảnh hưởng theo. Em có thể google từ khóa sau để tìm hiểu: Attachment Theory. Trong trường hợp của em, mình google thêm Avoidant Attachment - gắn bó né tránh.

Vậy Avoidant Attachment là gì?

Ở những người có kiểu gắn bó tránh né, bộ não của họ đã phải phát triển trong môi trường mà họ không thể dựa vào ba mẹ để đáp ứng nhu cầu cảm xúc của mình. Lý do thì có nhiều lắm, cả khách quan và chủ quan, ví dụ như ba mẹ bị bệnh, đi làm xa mà không ổn định, họ bị chỉ trích khi bày tỏ cảm xúc, chứng kiến ly hôn cay đắng hoặc xung đột, bạo hành giữa ba mẹ; hoặc người lớn chỉ đơn giản là không quan tâm về họ. Điều này ảnh hưởng đến việc kết nối dây thần kinh, phát triển cảm xúc và phát triển hành vi.

Quan trọng hơn, mối quan hệ của họ với người chăm sóc hình thành trong họ lòng tin về cách thức hoạt động của thế giới này - thế giới không chắc chắn, không an toàn, và không có một ai luôn luôn ở đó để chăm sóc họ. Bài học lớn nhất họ học được: Mong muốn được yêu thương = đau đớn, vì thứ họ muốn là impossible và họ sẽ bị rejected.

Thật sự chuyện gì đang xảy ra?

• Những người này tự lập và coi trọng sự độc lập hơn tất cả.

  
  

Họ đã học cách kìm nén nhu cầu cảm xúc. Điều này trở thành cách hoạt động bình thường của họ trong suốt cuộc đời và giữ cho họ an toàn về mặt tâm lý. Thế nên khi họ trải nghiệm sự thân mật cảm xúc, nó sẽ có cảm giác như mối đe dọa hơn là cơ hội để gần gũi người thương. Cơ thể họ sinh ra phản ứng sinh lý như nó đã sẵn sàng gồng lên chiến đấu - fight or flight. Khi người đối diện đến quá gần, phản ứng căng thẳng bắt đầu bùng nổ. Đến đây thì họ thực sự tê liệt vì tất cả đã quá sức chịu đựng.

• Sống như vậy không dễ chịu tí nào, thành ra những người né tránh sẽ ngăn chặn chuyện đó ngay từ đầu.

  
  

Họ giữ cả thế giới cách mình một cánh tay vì không feel thì sẽ không bị đau. Đó là cơ chế sinh tồn để tránh cảm giác bị tổn thương hoặc bị bỏ rơi. Thông thường, những chiến lược này là 'phòng ngừa' (aka không yêu đương lâu dài hoặc không yêu luôn, không nói gì sâu về bản thân, luôn lựa chọn ở một mình) nhưng ngay cả khi trong một mối quan hệ, những chiến lược này được tiềm thức họ sử dụng để bảo vệ và tạo khoảng cách. Thế nên chúng ta mới có kiểu người yêu nhưng xa cách, lạnh lùng và mình luôn có cảm giác không biết gì về họ. Những chuyện này xảy ra rất vô thức, bản thân họ cũng không biết tại sao họ lại làm vậy đâu.

Những người như vậy vẫn có cảm xúc, rất mãnh liệt là đằng khác nếu họ cho phép bản thân cảm nhận. Họ thật sự rất muốn kết nối với người khác, nhưng họ trải nghiệm các mối quan hệ như là đang cầm con rắn vậy, lúc nào họ cũng sẽ có cảm giác lo âu và sẽ đối phó với điều này bằng cách tránh hoặc đẩy xa. Đến mức họ phá hoại nó và cuối cùng lại tự gây tổn thương cho chính mình.

Sau đây là các signs phổ biến cho thấy một người đang có xu hướng muốn né thế giới, em xem có mình ở trong đây không nhé:

• Coi trọng sự độc lập hơn tất cả mọi thứ khác.

  • Ưu tiên công việc, cuộc sống xã hội, sở thích, v.v. hơn các mối quan hệ

  • Không muốn được giúp đỡ trong cuộc sống, luôn có cảm giác họ không cần giúp đỡ.

  • Cực kỳ cảnh giác với việc 'bị kiểm soát'/nhạy cảm với cảm giác sự độc lập của họ bị đe dọa.

  • Cảm thấy hoảng loạn hoặc ngạt thở khi phải có những cam kết lớn, phản ứng bằng 'bỏ chạy' và tìm kiếm chỗ trốn.

    
    

• Không thoải mái khi đối diện với cảm xúc thật.

  • Không tiết lộ nhiều về bản thân với bất kỳ ai.

  • Khi cần, sẽ không có ngôn ngữ để giao tiếp hoặc xử lý cảm xúc một cách hiệu quả.

  • Cảm thấy không thoải mái khi người khác có cảm xúc mạnh.

  • Khi đối mặt với xung đột hoặc tranh cãi, trở nên xa cách, thờ ơ hoặc lạnh lùng

  • Nhìn thì có vẻ cao ngạo, bất cần nhưng nội tâm rất lo lắng về việc bản thân 'không đáng để yêu'

    
    

• Có xu hướng một mình kể cả khi trong mối quan hệ.

  • Thấy thoải mái với mấy mối quan hệ không tên hay FWB hơn.

  • Có xu hướng chọn người không available: đã có người yêu, đã cưới, yêu xa.

  • Thường có mối quan hệ gần gũi với thú cưng hơn là với con người.

  • Đẩy người khác ra xa khi họ đến quá gần, nhưng sau đó lại nhớ họ da diết.

  • Khó khăn trong việc thể hiện tình cảm và do dự cực độ hoặc sợ hãi nói lời 'Yêu'.

  • Rất trung thành, đôi khi ở mức cực đoan, với những người thân thiết với họ, vì họ không cho phép nhiều người vào.

    
    

• Ngăn cản không cho mối quan hệ hiện tại phát triển sâu.

  • Có những kỳ vọng không thực tế, lý tưởng hóa về các mối quan hệ 'hoàn hảo' hoặc mọi thứ 'nên' như thế nào.

  • Tìm thấy những thiếu sót/lỗi lầm ở đối tác hoặc trở nên quá khó chịu với những thói quen nhỏ nhặt

  • Lý tưởng hóa những người yêu cũ, vì họ không có sẵn bây giờ nên an toàn cho những người tránh né đặt ký ức về họ lên bệ thờ

  • Có xu hướng nghĩ sai cho động cơ, cảm xúc hoặc suy nghĩ của đối tác để chứng minh là họ không yêu mình.

    
    

Chị không biết đọc đến đây thì em có suy nghĩ gì. Chị thật ra cũng có xu hướng né tránh này, nên nếu chị là em thì chị sẽ muốn tắt điện thoại rồi đi nằm cho rồi. Đối diện với những thứ ở trên kích hoạt một sự khó chịu bên trong, chị là người viết và đã trải qua những chuyện này mà chị còn muốn né nữa là.

Nhưng em biết sao không, sự khó chịu này chính là thứ chúng ta cần, vì ta đã chạm vào phần nội tâm mà mình đã dành bao nhiêu năm để đè nén nó xuống. Nó là sự “bị nhìn thấy” vì chúng ta đã trốn đằng sau một vỏ bọc quá lâu rồi. Nó chính là đứa trẻ bên trong ta đang run sợ đón chờ phản ứng tiêu cực nào đó vì nó đã lỡ “không ngoan”, “không lớn”.

Lần này thì khác, em đừng sợ, em không sao cả. Em đã làm rất tốt, mọi thứ em đã làm chỉ là để bảo vệ bản thân mình thôi. Lúc trước nó work, chỉ là giờ nó không work nữa và nó ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống của em. Chuyện gì cũng giải quyết được cả. Nếu em thật sự muốn kết nối, muốn yêu thương, bảo vệ thì chị khuyên là em cứ làm việc đó. Cách duy nhất để vượt qua nỗi sợ kết nối chỉ có thể là kết nối thôi em. Chị biết nói tới đây là hồn vía em lên mây rồi, nhưng chỉ khi ở trong mối quan hệ và mình nhận ra được mình an toàn thì những vết thương lòng của em mới từ từ được chữa lành. Thế nên hãy lại gần với thế giới một chút, từ từ nhìn ngắm, rồi lại bước gần thêm một bước nữa. Dần dần em sẽ thấy là thế giới này an toàn hơn em nghĩ rất nhiều.

Chỉ cần em nhớ những điều dưới đây:

• Không have sex nếu em không muốn. Dù chuyện đó có làm người kia vui, dù em cảm thấy có nghĩa vụ phải làm vậy thì cũng không nhé.

• Đi thật chậm, theo nhịp độ mà em thấy thoải mái. Đây là cuộc đời của em, em có quyền experience nó theo hướng em muốn, kể cả khi điều đó đi ngược lại với lề thói của xã hội. Em thích bạn crush và bạn crush cũng thích em → hãy đi hẹn hò với nhau vài lần xem sao, chỉ cần em nói trước là em muốn mọi thứ không đi quá nhanh. Nếu bạn tôn trọng việc đó, tốt. Nếu bạn push boundaries của em, đây không phải là người dành cho em. Còn nếu việc hẹn hò thật sự làm em stress, em có thể bỏ qua chuyện đó luôn và thử lại ở một lúc khác khi em cân bằng hơn.

• Tìm đến therapy nếu có thể, vẫn có những option rất sinh viên dành cho em.

  
  

Em không phải là đứa nhỏ cô đơn ngày xưa nữa. Em an toàn trong thế giới này, ngay cả khi ai đó quyết định không thích em và rời đi, em vẫn sẽ ổn. Cố gắng giữ mình ở thời điểm hiện tại, đừng chạy vào quá khứ hay tương lai. Không có nguy hiểm thực sự cả, bộ não của em chỉ đang cảnh giác quá mức để cố gắng bảo vệ em thôi. Em cần dạy cho nó rằng em đang ở nơi an toàn. Em đang và sẽ ổn, chị hứa.

Chị Ong.